วัดพระธาตุผาเงาแห่งนี้ เกิดจากการค้นพบพระพุทธรูปภายในถ้ำผาเงา ณ บริเวณ ดอยจันทร์ เมื่อวันที่ 17 มีนาคม 2519
เนื่องด้วยปากถ้ำที่ถูกปิดไว้นาน ทำให้บริเวณนั้นจึงเป็นพื้นที่ป่าถ้ำรกทึบ แต่ก็เต็มไปด้วยซากโบราณวัตถุกระจัดกระจาย จึงมีการสำรวจเข้าไปภายในถ้ำ จนพบพระพุทธรูปที่มีลักษณะสวยงามมาก เป็นพระพุทธรูปศิลปะเชียงแสนที่ได้รับอิทธิพลจากศิลปะสุโขทัย โดยเป็นพระพุทธรูปขัดสมาธิราบปางมารวิชัย พระรัศมีเป็นเปลว มีขนาดหน้าตักกว้างประมาณ 1 เมตร และสูงประมาณ 1.5 เมตร
หลังจากการค้นพบ ผู้เชี่ยวชาญโบราณวัตถุ วิเคราะห์ว่า พระพุทธรูปองค์นี้มีอายุระหว่าง 700-1,300 ปี ประกอบกับพงศาวดารโยนกกล่าวไว้ว่า ขุนผาพิงผู้ครองนครโยนก องค์ที่ 23 ช่วงปี พ.ศ. 494 – 512 เป็นผู้สร้างเจดีย์ไว้บนหินก้อนใหญ่ที่เชิงเขาดอยจันทร์ ซึ่งเข้าใจว่าหมายถึงพระธาตุผาเงาในวัดนี้
คณะทั้งหมดที่ทำการค้นพบจึงได้พร้อมกันตั้งชื่อพระพุทธรูปองค์นี้ว่า “หลวงพ่อผาเงา” และเปลี่ยนชื่อวัดใหม่เป็น “วัดพระธาตุผาเงา” ตั้งแต่บัดนั้นเป็นต้นมา วัดแห่งนี้จึงถือเป็นวัดเก่าแก่ประจำเมืองเชียงแสนเลยก็ว่าได้
วัดพระธาตุผาเงาแห่งนี้ ยังมีเรื่องเล่าขานจากผู้ที่เดินทางไปสักการะว่า ช่วยให้หายจากอาการ เจ็บไข้ได้ป่วย ทุเลาอาการของโรคต่างๆ และบางท่านก็เล่าว่าหากได้สักการะพระธาตุผาเงา โชคลาภที่ขอไว้ จะได้รับอย่างใจหวัง ทำให้มีนักท่องเที่ยวจากทั่วทุกพื้นที่ เดินทางมาสักการะอยู่ตลอดทั้งปี
เวลาเปิดทำการ : 06.00 – 18.00 น.
การเดินทาง : วัดพระธาตุผาเงา ตั้งอยู่ทางหลวง 1290 อยู่ถนนเลียบแม่น้ำเชียงแสน – เชียงของ เป็นเลียบแม่น้ำโขง ห่างจากตัวอำเภอเมืองเชียงแสนเพียง 1.5 กิโลเมตร สามารถเดินทางโดยรถยนต์ส่วนตัว หรือใช้บริการรถสองแถวจากตัวอำเภอเมืองเชียงแสนได้เช่นเดียวกัน
Google Map : https://goo.gl/maps/NgzY8LSF8712
